ENGLISH VERSION BELOW

W XVI-XVIII-wiecznej Europie dochodziło do wielu przypadków rozprzestrzeniania się epidemii dżumy, która dziesiątkowała całe miasta. Podejrzenia o celowe roznoszenie zarazy często kierowano pod adresem żebraków, lekarzy czy grabarzy. Ci ostatni byli szczególnie narażeni na gniew społeczeństwa, gdyż uważano, iż walczą z chorobą, która jest słuszną karą zesłaną przez Boga. Zarzucano im także bogacenie się na szerzeniu epidemii. Atmosfera strachu sprzyjała wzajemnym oskarżeniom. Dochodziło do procesów tzw. „mazaczy”, którzy mieli celowo przenosić zarazę poprzez zatruwanie wody, rozpylanie trującego proszku czy smarowanie drzwi domów mazidłami sporządzonymi ze zwłok ofiar.

Jeden z lepiej udokumentowanych procesów „mazaczy” w ówczesnej Rzeczypospolitej, odbył się w Lublinie w dniach od 6 lutego do 6 marca 1711 r. Przed sądem miejskim stanęło trzech grabarzy oskarżonych o rozmyślne szerzenie moru z chęci zysku. Byli to Marcin Morawski, Jakub Szumilas i Stanisław Kromczak. Świadkowie potwierdzili, iż oskarżeni mieli smarować klamki domów maścią spreparowaną z wnętrzności trupów.

Ponieważ grabarze nie przyznawali się do winy, poddano ich torturom, skutkiem czego potwierdzili wszystkie zarzuty. Szumilas przyznał: "(...) Prawda, żeśmy trupią głowę rozbili i mózg wybrali i smarowaliśmy drzwi u kamienic i domów. Prawda to na Grodzkiej ulicy, kiedyśmy dziecię od złotnika brali, smarowaliśmy klamki także i przed Bernardyny", zaś Morawski stwierdził: "(...) Dlategom tu przyszedł do Lublina, żebym to miasto zaraził i przyniosłem tę maść z Warszawy. A mnie dlatego nic nie szkodzi, że czarta mam przy sobie."

Pomimo iż wszyscy odwołali wymuszone na mękach zeznania, sąd skazał ich na okrutną śmierć. Jednak z obawy przed wyrządzeniem szkody całemu miastu przez oskarżonych, którzy mieli kontakt z siłą nieczystą, wyrok został złagodzony. Przed ścięciem, skazanym odcięto ręce, ich ciała pochowano na miejscu kaźni, zaś odcięte głowy i kończyny wystawiono na widok publiczny przy głównych drogach miasta.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Early modern Europe was often ravaged by pestilence that decimated its cities. Not infrequently, beggars, physicians, and undertakers were accused of purposeful dissemination of the epidemic. Gravediggers were particularly likely to bear the brunt of the anger, as they were believed to be countering the disease that was a rightful punishment meted out by the Almighty. They were also rumoured to be benefitting from the contagion. The atmosphere of fear was conducive to mutual accusations. Trials were held against the so-called “splatterers”, who allegedly disseminated the epidemic by poisoning water, sprinkling noxious powder, or spattering door knobs with a paste made out of victims’ corpses.

One of the most documented trials of this kind in the then Republic of Poland took place in Lublin between 6 February and 6 March 1711. Three undertakers charged with deliberate profit-driven spread of the pestilence were taken to the magistrates’ court. They were Marcin Morawski, Jakub Szumilas and Stanisław Kromczak. Witnesses confirmed that the accused had smeared the doorknobs of Lublin houses with a paste produced by grinding the entrails of cadavers.
As the gravediggers pleaded their innocence, they were subjected to torture, and eventually admitted to the charges. Szumilas confessed: (…) Indeed we have smashed the deceased’s head open, ladled out the brain and smeared it onto the doors of townhouses and abodes. It is true that in Grodzka Street, when we took the goldsmith’s infant, we also splattered the doorknobs in Bernardyńska Street, while Morawski stated: (…) I came to Lublin with a view to contaminating the city and I brought the paste directly from Warsaw. I am myself not affected as I have the devil on my side.

Although each of them revoked their testimony given under duress, the court sentenced them to gruesome death. Yet, for fear of bringing calamity onto the entire municipality by the accused who were in contact with the Evil One, the sentence was reduced. Before beheading, the convicts had their hands cut off; their corpses were buried on the spot of execution, while their severed heads and limbs were put on public display near the city’s thoroughfares