ENGLISH VERSION BELOW

7 maja 1575 roku, wieczorem, mieszczka lubelska Jadwiga Kołaczniczka smażyła placki na oleju w domu przy ulicy Grodzkiej. Zamierzała sprzedać je nazajutrz na odpuście w dzień świętego Stanisława. Ogień ze starego pieca zajął dom. Pożar natychmiast rozniósł się na całe śpiące miasto. Średniowieczny drewniany Lublin przestał istnieć.

Pożar ten jest jednym z najlepiej opisanych w dziejach miasta. Opisał go Hieronim Pogoda, pisarz cechu bednarzy. Zachowała się relacja Adama Przytyckiego w księdze sądu wójtowskiego, która oddaje całą grozę sytuacji: (...) straże miejskie wszczęły alarm, obwieszczając wszystkim ogień krzykiem z wież na rynek i ulice miasta, przy równoczesnym biciu dzwonu ratuszowego na trwogę i jękliwym wtórze dzwonów kościelnych. Zrywają się wszyscy, mieszkańcy i przybyli w gościnę, ale zaledwie tylko pięć lub sześć osób przybiegło do pożaru. Brak wody, nie ma żadnych narzędzi do gaszenia ognia, siekier, drabin i innych. Nikt już nie myśli o walce z żywiołem. Pozostała tylko natychmiastowa ucieczka z miasta. Wszyscy, potraciwszy głowy, biegną przed siebie, wołają, krzyczą, szlochają, jak pozbawieni rozumu, a rozszalały ogień wzmaga się coraz bardziej i bardziej. (...) Spaleniu uległy obie bramy miejskie, ratusz, kościoły św. Michała i św. Stanisława oraz prawie wszystkie kamienice w rynku i Krakowskie Przedmieście.

Najbardziej znany opis tej tragedii wyszedł spod pióra pisarza rady miejskiej Sebastiana Klonowica: (...) Ten dzień należałoby zapisać czarnymi zgłoskami na smutnym obrachunku. Był bowiem dniem straszliwej klęski dla tego królewskiego miasta, które [dotychczas] zdawało się być bardzo szczęśliwe. (...) Uznałem za konieczne umieszczenie opisu tego niezmiernie bolesnego wydarzenia w niniejszych księgach Rady Miejskiej, aby potomni wiedząc o stratach poniesionych przez przodków, działali przezorniej i rozumniej korzystali z żywiołu ognia.

Odbudowany po pożarze Lublin zyskał renesansowy charakter.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

On the evening of 7 May 1575, Lublin burgher Jadwiga Kołaczniczka was preoccupied with frying pancakes in her house in Grodzka Street. She intended to sell them the following day at the church fete in honour of St. Stanislaus. Sparks flew out of her old stove and ignited her abode. The inferno spread shortly engulfing the entire slumbering city. Before long the mediaeval wooden Lublin ceased to exist.

The Grodzka Street fire is one of the most widely written about in the history of the city. It was chronicled extensively by Hieronim Pogoda, the writer affiliated with the coopers’ guild. Preserved in the records of the vogt court, the account by Adam Przytycki lays bare the severity of the situation: (...) the city guards started to toll the bell, announcing the presence of the fire by shouting from every belfry and tower in the direction of the main square and city streets, which was simultaneously accompanied by the sound of the town hall bell tower and by the plangent unison-like peal of church bells. Everyone was roused from their sleep – residents and visitors alike – but barely five or six individuals stepped up to battle the blaze. Scarcity of water, no tools for extinguishing the fire, no axes, ladders, etc. It was too late for anybody to even consider fighting the fire. All that remained to be done was to immediately flee the city. Addled, everybody was rushing headlong, shouting, sobbing, as if mindless, while the ravaging inferno was increasingly strengthening its calamitous hold on Lublin (…) Two city gates were razed to the ground, as well as the St Michael’s and St Stanisalus’ churches, and almost every townhouse in the city square and in Krakowskie Przedmieście.

The most famous description of the tragedy was penned by Sebastian Klonowic, the writer affiliated with the city council: (...) This day ought to be mourned, as it was the day of the utmost defeat in the life of the royal city, which – until now – seemed to experience predominantly happiness (...) I found it necessary to chronicle this acute event in the present records of the city council so as to inform the successive generations about the losses suffered by their ancestors and to enable the descendants to act more shrewdly and to make use of fire in a more sensible fashion.

Restored after the fire, Lublin acquired a Renaissance character.